فصلنامه

---

---

زمینه و هدف: سالمندی دوران حساسی از زندگی بشر است و توجه به مسائل و نیازهای این مرحله یک ضرورت اجتماعی است. بهینه سازی درمان دارویی برای بیماران سالمند چالش برانگیز است و بعضی اوقات درمان دارویی می تواند خطرناک تر از منفعت آن باشد. به دلیل شواهد زیاد در خصوص مشکلات مرتبط با دارو در سالمندان در طول دهه گذشته، بسیاری از پزشکان و متخصصان طب سالمندان روشها و ابزارهایی را به منظور شناسایی مشکلات درمان دارویی و الگوهای تجویز داروهای پرخطر، ارائه کرده اند.
مواد و روشها: چندین روش برای ارزیابی تجویز دارو در سالمندان وجود دارند. از دهه ۱۹۹۰ روشها، ابزارها و معیارهایی به منظور کمک در ارزیابی کیفیت تجویز دارو ارائه گردیده اند. در این رابطه به وجود دو دسته از معیارها پی بردیم که تحت عنوان معیارهای آشکارا (معیار محور) و معیارهای تلویحی (قضاوت محور) نامیده می شوند.
یافته ها: معیارهای آشکار نظیر Beers Criteria، Zhan Criteria، STOP/STARTو... هستند که ارائه کلیه این معیارها با توجه به برگزای پانل و استفاده از تکنیک توافق آرا در چندین مرحله بوده است. معیارهای تلویحی در خصوص استفاده از داروها، اطلاعات بالینی را ارزیابی می کنند.
نتیجه گیری: هر کدام از ابزارهایی که در این مطالعه به آنها اشاره گردید از جمله ابزارهایی هستند که در کشورهای اروپایی و آمریکا مورد استفاده قرار می گیرند. با توجه به اینکه بازار دارویی آن کشورها با ایران تا حدی متفاوت است لذا نیاز به تدوین چنین ابزارهایی که بتواند به ارزیابی کیفیت تجویز دارو در سالمندان بپردازد ضروری می باشد.

---

زمینه و هدف :پیش بینی های جمعیت شناختی نشان می دهد که تا سال ۱۴۰۴ ایران به سمت جامعه ای سالمند پیش می رود ، بنابراین نیاز به خدمات پزشکی افزایش می یابد . پیش بینی تعداد پزشک متخصص سالمندی برای این جمعیت به عنوان یک هدف اصلی مدنظر بود .

مواد و روش ها :  با انجام مطالعه ای اکتشافی ، به جمع آوری اطلاعات و ساخت ساختارهای مشابه برای تعیین تعداد پزشک متخصص سالمندان و درنظر گرفتن عوامل تاثیرگذار در موضوع مورد مطالعه پرداخته شد . از نمودارهای علی و معلولی برای نشان دادن روابط بین متغیرها، نمودارهای انباشت جریان جهت تحلیل کمی رفتار سیسم دینامیکی و معادله های مدل  در نرم افزارVensim ، نسخه ۵ آن (۲۰۱۱-۱۹۸۹)،در روش سیستم دینامیک تعیین گردید.

نتایج : پس از شبیه سازی ، الگوهای شبیه سازی شامل دانشجویان ورودی رشته پزشکی از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۱ روند رو به رشد و سپس با یک کاهش شدید ، روند ثابتی داشت . الگوی پزشکان مشغول به تحصیل و پزشکان فارغ التحصیل شاهد روند رو به رشد بود. پزشکان مشغول به کار ابتدا روند رو به رشد و سپس روند ثابت و پزشکان بازنشسته، ابتدا با روند ثابت سپس روند رو به رشدی داشت. در نهایت، رفتار متغیر نیروی کار در سه سطح بررسی شد.

نتیجه گیری : با افزایش رشد جمعیت سالمندان تا سال ۱۴۰۴ با کمبود بیش از ۲۵۰۰  پزشک متخصص طب سالمندی مواجه خواهیم شد که با رشد ۵۰% در پذیرفته شدگان این رشته درهرسال  این کمبود جبران خواهد شد . 

---

زمینه و هدف : اختلالات بینایی در سالمندی می تواند یکی از مهم ترین عوامل موثر بر کاهش کیفیت زندگی سالمندان باشد. این مطالعه با هدف ارزیابی وضعیت کیفیت زندگی مرتبط با بینایی سالمندان شهر تهران و بررسی عوامل مرتبط با آن انجام شد.
مواد و روش ها : این مطالعه یک مطالعه کمی و مقطعی بود که بصورت جامعه محور بر روی ۵۶۶ سالمند بالای ۶۰ سال ساکن در شهر تهران با مراجعه به درب منازل آنها انجام شد. روش نمونه گیری، خوشه ای و سیستماتیک چند لایه بود و مناطق شهر تهران بعنوان خوشه های نمونه گیری بودند. جهت ارزیابی کیفیت زندگی مرتبط با بینایی، از پرسشنامه NEI VFQ-۲۵ استفاده شد. برای تحلیل داده ها از آنالیز رگرسیون خطی چند سطحی چند گانه استفاده گردید.
نتایج: میانگین نمره کلی کیفیت زندگی مرتبط با بینایی سالمندان ۸۰ از حداکثر ۱۰۰ تعیین شد. حیطه های «دید رنگ» ، «عملکرد اجتماعی» و «دید محیطی» با کسب نمرات ۸/۹۶، ۷/۹۶ و ۹۵ به ترتیب بیشترین و ابعاد «رانندگی» و  «وابستگی» با کسب نمرات ۶/۴۲ و ۳/۵۰ به ترتیب کمترین امتیازها را در بین ابعاد ۱۲ گانه پرسشنامه کسب نمودند. زنان، افراد مسن تر و با تحصیلات کمتر بطور معنی داری نمره کیفیت زندگی بینایی پایینتری نسبت به سایر سالمندان داشتند.
نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر شواهد مفیدی را برای سیاستگزاران سلامت در راستای اولویت بندی خدمات سلامت چشم با توجه به ابعاد ضعیف تر عملکرد بینایی  وهمچنین در سالمندان در معرض خطر فراهم می نماید.
 

---

زمینه و هدف: با افزایش سن، اختلال عملکرد جسمانی بیشتر شده که این امر خود منجر به بروز مشکلات مختلف در سالمندان و افزایش نیاز به خدمات فوری پزشکی می‎شود. سالمندان عموماً از استفاده‎کنندگان مهم خدمات مراقبت‎های بهداشتی و خدمات فوریت‌های پیش بیمارستانی هستند. تجارب ذهنی افراد از اورژانس تحت تأثیر نیاز آن‌ها به اطلاعات مرتبط و به موقع در رابطه با روش‌های اورژانس و وضعیت بالینی آن‌ها است. این نیازهای اطلاعاتی نیز توسط مراقبین افراد مسن در موقعیت اورژانس مورد نیاز است. این پژوهش با هدف تبیین تجربیات سالمندان از خدمات اورژانس پیش بیمارستانی در شهر شیراز انجام شده است.
مواد و روش‌ها: این پژوهش در ۲ فاز انجام شد. فاز ۱ مربوط به سالمندان بود که این قسمت از مطالعه به صورت کیفی انجام و جهت گردآوری اطلاعات از مصاحبه نیمه ساختار یافته استفاده شد. روش نمونه‌گیری از میان سالمندان و تکنسین‌ها به صورت هدفمند و گلوله برفی بود و تا حد اشباع ادامه یافت و داده‌ها به روش کلایزی تحلیل شد. در فاز ۲ مطالعه نیز جهت بررسی تجربیات مشارکت‌کنندگان و ارائه پیشنهاد، پنل خبرگان تشکیل شد.
نتایج: فاز اول مطالعه حاضر، بیان تجربیات ۲۱ نفر از سالمندانی بود که از خدمات اورژانس پیش بیمارستانی استفاده کردند. متن مصاحبه‌ها مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت و مضمون‌هایی از آن استخراج گردید. سپس مضمون‌ها به زیر مضمون‌های مربوطه دسته‌بندی شدند: " وضعیت آمبولانس، عملکرد تکنسین‌ها، عملکرد زمانی اورژانس و قوانین و مقررات اورژانس "؛ و در فاز دوم نیز ارائه راهکار توسط پنل خبرگان ارائه شده است.
نتیجه‌گیری: تجربیات سالمندان نشان‌دهنده مشکلاتی است که هنگام دریافت خدمات اورژانس پیش بیمارستانی آن‌ها را با مشکل مواجه می‌کند از جمله: وضعیت نامناسب آمبولانس‌ها، مشکلات مربوط به عملکرد تکنسین‌ها، عملکرد زمانی اورژانس و قوانین و مقرراتی که باعث نارضایتی آن‌ها شده است. پیشنهادهایی برای حل این مشکلات توسط پنل خبرگان ارائه شد که امید است بتواند در سیاست‌گذاری برای ارائه خدمات بهتر به سالمندان در اورژانس پیش بیمارستانی مورد استفاده قرار گیرد.